Trên toàn cầu, WHO ước tính có khoảng 37 triệu trẻ em từ 13–15 tuổi đang sử dụng thuốc lá, trong đó tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử ở thanh thiếu niên đã vượt người trưởng thành. Tại Việt Nam, dù tỷ lệ hút thuốc lá điếu ở nam giới trưởng thành đã giảm, song vẫn ở mức cao — 41,1% theo điều tra STEPS – WHO 2021. Đáng lo ngại hơn, thuốc lá điện tử đang lan rộng nhanh chóng: năm 2015 chỉ 0,2% người trưởng thành sử dụng, nhưng đến năm 2020 con số này tăng lên 3,6% (PGATS 2020), trong đó nhóm tuổi 15–24 chiếm tỷ lệ cao nhất (7,3%).

Các hãng sản xuất thường quảng bá rằng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng “ít độc hại hơn” hoặc “giúp cai nghiện”. Tuy nhiên, WHO khẳng định không có bằng chứng khoa học chứng minh hiệu quả cai thuốc của các sản phẩm này. Ngược lại, nhiều người dùng thuốc lá điện tử vẫn hút đồng thời thuốc lá thông thường, hoặc thậm chí từ không hút trở thành nghiện nicotin.

Nhiều nghiên cứu cho thấy, người trẻ sử dụng thuốc lá điện tử có nguy cơ hút thuốc lá truyền thống cao gấp 2–3 lần so với người chưa từng sử dụng. Thay vì giúp cai nghiện, thuốc lá điện tử đang mở rộng cánh cửa nghiện nicotin cho một thế hệ mới.

WHO khẳng định không có loại thuốc lá nào an toàn cho sức khỏe. Cả thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đều chứa nicotin — chất gây nghiện mạnh, có thể gây tổn thương hệ tim mạch, hô hấp và tiêu hóa. Trong Bảng phân loại bệnh tật quốc tế (ICD), lệ thuộc nicotin được xếp vào nhóm rối loạn hành vi nghiện.

Đáng lo ngại hơn, thuốc lá điện tử chứa nhiều hương liệu và hóa chất, tạo điều kiện cho tội phạm ma túy pha trộn các chất gây nghiện vào dung dịch hút. Thời gian gần đây, nhiều vụ ngộ độc liên quan thuốc lá điện tử được ghi nhận tại các tỉnh, thành — phần lớn nạn nhân là học sinh, thậm chí có cả nữ sinh. Theo Trung tâm Chống độc – Bệnh viện Bạch Mai, từ năm 2020 đến nay, đơn vị đã tiếp nhận khoảng 100 ca ngộ độc nicotin và ma túy tổng hợp liên quan đến thuốc lá điện tử. Các chuyên gia cảnh báo, nếu không có biện pháp ngăn chặn kịp thời, thế hệ trẻ sẽ phải gánh chịu hậu quả nặng nề từ làn sóng thuốc lá mới.

Trước thực trạng đáng báo động này, ngày 30/11/2024, tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 173/2024/QH15, thống nhất cấm hoàn toàn việc sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, vận chuyển và sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng kể từ ngày 01/01/2025. Đây là bước đi mạnh mẽ nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng, giữ gìn trật tự xã hội và ngăn chặn nguy cơ nghiện chất trong giới trẻ.

Hiện nay, trên thế giới đã có 42 quốc gia cấm thuốc lá điện tử; riêng khu vực ASEAN có 5 nước gồm Thái Lan, Singapore, Lào, Brunei và Campuchia. Quyết định của Việt Nam được đánh giá là phù hợp với xu thế toàn cầu, thể hiện cam kết mạnh mẽ của Chính phủ trong công tác phòng, chống tác hại thuốc lá.

Ngành Y tế đang tiếp tục đẩy mạnh truyền thông về tác hại của thuốc lá, nhất là trong trường học. Thông qua các hội thi, chiến dịch tuyên truyền và hoạt động ngoại khóa, học sinh được trang bị kiến thức về mối nguy từ những sản phẩm “giả danh an toàn”.