Rắn cắn là một tai nạn nguy hiểm, đặc biệt ở trẻ em. Vì đây là nhóm tuổi thường tò mò, thích khám phá thiên nhiên nhưng lại thiếu kỹ năng phòng vệ.

Rắn cắn là một cấp cứu y khoa nghiêm trọng, do cơ thể của trẻ em nhỏ bé và dễ bị ảnh hưởng nặng nề bởi nọc độc. Việc nhận biết dấu hiệu rắn cắn, xử trí đúng cách và phòng tránh có vai trò vô cùng quan trọng, nhằm mục đích không để lại các di chứng đáng tiếc cho trẻ.

Mùa hè là mùa rắn sinh sôi, phát triển và cũng là thời điểm số bệnh nhi bị rắn cắn có xu hướng gia tăng, đặc biệt là tại các địa phương gần vùng sông nước, đồi núi. Các bệnh nhân thường bị rắn cắn trong hoàn cảnh nằm ngủ trên nền nhà, sinh hoạt gần cánh đồng hoặc các nơi có gia cầm…

Bên cạnh đó, mùa mưa là giai đoạn sinh nở, phát triển của rắn, đặc biệt các loài rắn độc. Tình trạng mưa lụt kéo dài, biến đổi khí hậu còn phá vỡ môi trường sống của rắn nên chúng phải tìm nơi khác để trú ẩn và kiếm ăn như vườn tược, tán cây, bụi cỏ… Đây cũng là nguyên nhân vào mùa mưa, số nạn nhân bị rắn cắn nhập viện cấp cứu gia tăng với những mức độ nguy hiểm khác nhau.

Nhận biết triệu chứng rắn cắn ở trẻ thông qua dấu vết vết cắn (hai dấu răng nanh sâu, sưng nề, chảy máu, bầm tím), triệu chứng tại chỗ (đau, sưng, nổi bóng nước, hoại tử), triệu chứng toàn thân (buồn nôn, chóng mặt, khó thở, yếu liệt, chảy máu bất thường, tiểu ra máu). Rắn hổ đất, cạp nong, cạp nia có nọc thần kinh gây liệt cơ, ngưng thở; rắn lục gây hoại tử, chảy máu nặng. Rắn hổ cắn thì trẻ bị suy hô hấp ngưng thở nhanh chóng sau đó, dấu hiệu bé sẽ than mệt, thở khó và khò khè đàm, thở không đều và ngưng thở, tím tái.

Việc sơ cứu không đúng cách hoặc chuyển nạn nhân đến cơ sở y tế trễ có thể dẫn đến tổn thương nặng, nhiễm độc, để lại di chứng não, thậm chí tử vong. Chính vì vậy, khi gặp trường hợp trẻ bị rắn cắn cần giữ bình tĩnh, trấn an trẻ. Cố định chi bị cắn ở tư thế thấp hơn tim, rửa sạch vết thương. Băng chặt chi bị cắn với băng vải, băng bắt đầu từ phía vị trí rắn cắn đến gốc chi để hạn chế hấp thu độc chất theo đường bạch huyết. Nẹp cố định chi bị cắn và đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất càng sớm càng tốt để được xử trí chuyên môn và tiêm huyết thanh kháng nọc nếu cần. Đặc biệt, không rạch, không hút nọc độc, không đắp lá, không cho uống thuốc dân gian. Những cách này có thể làm nhiễm trùng vết thương nặng hơn. Người nhà không nên đưa trẻ đi lấy nọc rắn, vì đây là biện pháp không hiệu quả mà làm mất thời gian vàng để cứu sống bệnh nhân. Nếu có thể, ghi nhớ hình dạng con rắn (màu sắc, hoa văn) để giúp bác sĩ lựa chọn thuốc huyết thanh kháng nọc rắn (giải độc rắn) phù hợp.

Bác sĩ Dương Thị Tú, Trưởng phòng Dân số - Truyền thông GDSK, TTYT huyện Cái Nước cho biết: Nhiều gia đình nạn nhân chủ quan áp dụng kinh nghiệm dân gian để sơ cứu vết rắn cắn, cho đến khi có các biểu hiện suy hô hấp, tím tái, xuất huyết nặng… thì mới vội vàng đến các cơ sở y tế. Đây là sai lầm lớn nhất. Sau khi bị rắn cắn, bệnh nhân cần được xử trí và cấp cứu kịp thời để hạn chế tình trạng hoại tử chi thể, rối loạn đông máu, nhiễm trùng, thậm chí tử vong.

Để phòng ngừa rắn cắn ở trẻ em thì không để trẻ chơi ở bụi rậm, ao hồ, ruộng vườn khi thiếu người lớn giám sát. Mặc quần áo dài, giày kín khi đi vào vùng có nguy cơ có rắn. Giữ vệ sinh vườn cây quanh nhà, phát hoang bụi rậm để hạn chế nơi trú ẩn của rắn. Giáo dục trẻ không chọc phá, bắt rắn hoặc động vật hoang dã. Kiểm tra chăn màn, giày dép trước khi sử dụng, đóng cửa phòng cẩn thận khi đi ngủ, đặc biệt là vào mùa mưa.

Phòng tránh rắn cắn không khó, điều quan trọng là cha mẹ, nhà trường và cộng đồng cần trang bị kiến thức đúng, kèm theo giám sát và giáo dục kỹ năng an toàn cho trẻ. Rắn cắn ở trẻ em có thể nguy hiểm nhưng nếu biết cách sơ cứu sớm, đúng cách và đưa trẻ đến cơ sở y tế kịp thời, nguy cơ tử vong và biến chứng sẽ giảm đáng kể.