Thực trạng đáng báo động

          Theo Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA) mỗi năm có khoảng 16 triệu trẻ em gái từ 15 - 19 tuổi sinh con, cứ 10 trẻ VTN thuộc nhóm này thì 9 đã lập gia đình. Các biến chứng khi mang thai và khi sinh tiếp tục là những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong mẹ với các em gái tuổi 15 - 19 ở các nước có thu nhập thấp và trung bình.

          Thống kê của Hội Kế hoạch hoá gia đình Việt Nam cho thấy, trung bình mỗi năm cả nước có khoảng 300 ngàn ca nạo hút thai ở tuổi 15 - 19, trong đó 60 - 70% là học sinh, sinh viên. Theo Tổng cục Dân số - KHHGĐ, mặc dù tỷ lệ phá thai ở Việt Nam trong 10 năm gần đây giảm, nhưng tỷ lệ nạo phá thai ở trẻ VTN, thanh niên lại có dấu hiệu gia tăng, chiếm 20% các trường hợp nạo phá thai.

          Trong khi các bạn cùng trang lứa cắp sách đến trường, với bao kỳ vọng về tương lai. Em T.T.Tr, ngụ ấp Kinh Đứng A, xã Khánh Hưng, huyện Trần Văn Thời, lại phải nghỉ học ở tuổi 16 để giảm gánh nặng cho gia đình. Và sau đó không lâu em được mai mốt lấy chồng, mang thai và sanh con ở tuổi chưa tròn 17, đến nay em lại một lần nữa mang thai bé thứ 2. Khi được hỏi tại sao em lại lấy chồng và sinh con sớm vậy? Em điềm nhiên trả lời, vì cha mẹ mai mối, chứ nghỉ học sớm không lấy chồng cũng chẳng biết làm gì. Câu trả lời hồn nhiên của bao đứa trẻ mới lớn vùng nông thôn mà chúng tôi nhận được. Nghỉ học sớm, không đủ tuổi tìm việc làm, gia đình mai mối và lấy chồng...

          Một trường hợp khác mà chúng tôi biết đến là em Ng. Th. V. xã Phú Tân, huyện Phú Tân, cũng vì gia đình khó khăn, cha mất sớm, mẹ cũng không quan tâm nhiều đến sự trưởng thành của con cái. Em quen bạn trai khi bạn trai về quê em làm việc, tìm hiểu không lâu, 2 em bắt đầu sống thử, V mang thai và sinh con trong sự phản đối của gia đình. Làm mẹ ở tuổi 17 đối với em là thật không dễ dàng, khi một mình em phải tự lực và bắt đầu học hỏi...

          Đó là hai trong những trường hợp mà chúng tôi được biết đến, đối với các em việc mang thai và làm mẹ tất cả chỉ là "thuận theo tự nhiên", mà không hề có một kiến thức khoa học nào về chăm sóc sức khoẻ sinh sản và nuôi dạy con cái...

          Bác sĩ Dương Kim Ngân, Trưởng khoa Chăm sóc sức khoẻ sinh sản- Bệnh viện Sản - Nhi Cà Mau, cho biết: Trẻ VTN hay còn gọi là tuổi dậy thì, ở tuổi này trẻ có những biến đổi sâu sắc về tâm lý. Các em thường muốn khám phá , tò mò về giới tính và của người khác. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng mang thai và sinh con ở tuổi VTN. Đáng quan tâm là tình trạng tảo hôn và quan hệ tình dục trước hôn nhân; các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, tình dục còn chưa được phổ biến rộng rãi; giới trẻ chưa được trang bị đầy đủ kiến thức về giới tính; tình trạng xâm hại tình dục trẻ em vẫn đâu đó vẫn còn diễn ra...

          Theo kết quả điều tra gần đây nhất, có hơn 83% các trẻ vị thành niên mang thai ngoài ý muốn do không biết sử dụng các biện pháp tránh thai an toàn và hiệu quả, bác sĩ Ngân cho biết thêm.

          Hậu quả khó lường     

Bác sĩ Dương Kim Ngân, Trưởng Khoa Chăm sóc sức khoẻ sinh sản, Bệnh viện Sản - Nhi cho biết: Những bạn gái mang thai và sinh con ở tuổi VTN đem theo gánh nặng rất lớn về chi phí kinh tế và xã hội thông qua các tác động trước mắt và lâu dài đến cha mẹ và con cái của họ.

          Thiếu sự chăm sóc trước sinh, trẻ VTN khi mang thai thường thiếu sự giúp đỡ từ gia đình, không được chăm sóc trước sinh đầy đủ, trẻ có nguy cơ bất thường cao, nguy cơ sanh non, nguy cơ trẻ nhẹ cân, suy dinh dưỡng...  Đặc biệt là người mẹ dễ bị trầm cảm khi mang thai và sau sanh. Đây là nguyên nhân dẫn đến những hành động đáng tiếc xảy ra như tự tử, bỏ con sau sanh...

Mặc khác, khi mang thai ngoài ý muốn, nếu phát hiện sớm thì những trẻ VTN này thường dắt nhau đến những "dịch vụ phá thai không an toàn" để bỏ thai, từ đó gây ra những biến chứng nặng nề như sót nhau, sót màng, băng huyết, thủng tử cung, thậm chí là đe dọa tính mạng.

Những biến chứng do phá thai không an toàn nếu không được xử lý kịp thời không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn ảnh hưởng đến chức năng sinh sản về sau. Nguy cơ vô sinh hiếm muộn là rất cao. Còn nếu phát hiện muộn khi thai đã lớn thì vẫn có trường hợp để sanh bình thường nhưng sau đó cho con vào trại trẻ mồ côi hoặc cho người khác nuôi...        

          Theo số liệu báo cáo từ Bệnh viện Sản - Nhi Cà Mau trong năm 2020, số sản phụ sinh con ở tuổi VTN tại bệnh viện là 775, trong 5 tháng đầu năm là 284 sản phụ.  Số trẻ VTN thực hiện bỏ thai năm 2020 là 23 ca và trong 05 tháng đầu năm là 14 ca.

         Khi mang thai ở tuổi vị thành niên dễ dẫn đến các biến chứng do thai nghén như: Dễ bị sảy thai, đẻ non, nhiễm độc thai nghén, làm tăng nguy cơ tử vong mẹ. Tỷ lệ mắc bệnh tật và tử vong của trẻ sơ sinh ở người mẹ nhỏ tuổi cao hơn nhiều so với các bà mẹ ở tuổi trưởng thành. Dễ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục, trong đó có cả HIV/AIDS. Làm mẹ sớm dễ bị căng thẳng, khủng hoảng tâm lý, tổn thương tình cảm và thiếu điều kiện tốt trong cuộc sống.

          Do đó, khi có con trong độ tuổi VTN, cha mẹ nên quan tâm đến con cái nhiều hơn. Các bậc cha mẹ nên dành nhiều thời gian trò chuyện tâm sự với các em, cho con cái những định hướng đúng đắn về tình cảm. Cha mẹ và nhà trường nên phối hợp để trang bị cho các em những kiến thức về sức khoẻ sinh sản, giáo dục giới tính cho các em, giúp các em có kiến thức và nhận thức đúng đắn tránh được những sai lầm không đáng có. Bên cạnh, ngành chức năng cần tăng cường giáo dục, chăm sóc sức khoẻ tiền hôn nhân, các vấn đề liên quan đến sức khoẻ sinh sản, hướng dẫn các biện pháp tránh thai phù hợp, hạn chế tình trạng phá thai và ngăn ngừa các bệnh lây qua đường tình dục. Đặc biệt, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa nhà trường - gia đình - xã hội. Từ đó, giúp các em được trang bị đầy đủ kiến thức về giới tính và sức khoẻ sinh sản, góp phần nâng cao chất lượng dân số trong tương lai, bác sĩ Ngân cho biết.