Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hen là một trong các bệnh mạn tính hay gặp nhất, dự tính đến năm 2025, con số này tăng lên 400 triệu người. Việt Nam là một trong các quốc gia có tỷ lệ mắc, tử vong, chịu gánh nặng bệnh tật do Hen và COPD (bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính) cao nhất trên thế giới.
Bệnh hen suyễn là một bệnh mạn tính thuộc hệ thống đường dẫn khí, chủ yếu là các phế quản. Bệnh hen không chừa một lứa tuổi nào, nhiều người lần đầu bị hen khi tuổi còn rất nhỏ (thường gọi là “hen sữa”), bệnh giảm dần khi lớn lên, nhưng có thể tái phát khi về già. Đôi khi người ta cũng có thể bị hen lần đầu tiên khi tuổi đã cao.
Bác sĩ Đặng Khắc Ghi, Trạm Y tế xã Khánh Hòa, huyện U Minh cho biết: Ho, khò khè, khó thở, nặng ngực thường thấy ở hầu hết bệnh nhân hen suyễn, trong đó khó thở là triệu chứng đặc trưng nhất do co thắt phế quản đột ngột. Cơn hen cấp tính ít khi có dấu hiệu báo trước và khi lên cơn hen thường khó thở, làm người bệnh rất mệt mỏi, đôi khi thấy môi bị tím tái, lồng ngực, cơ hoành bị co kéo do thiếu dưỡng khí đột ngột. Người bệnh thường phải ngồi dậy để thở, kèm theo là tiếng khò khè trong ngực, xuất tiết nhiều chất đờm (lúc đầu là đờm đặc, sau đó lỏng dần).
Khi bị viêm nhiễm đường hô hấp kèm theo thì niêm mạc đường hô hấp (khí quản, phế quản, phế nang) sẽ bị sưng nề làm chít hẹp đường đi của dưỡng khí nên càng gây khó thở. Người bị hen suyễn mạn tính thường mệt mỏi, da xanh, lười vận động do thiếu oxy trường diễn. Ho là một triệu chứng luôn thấy ở người cao tuổi (NCT) bị hen suyễn do phế quản bị phù nề kèm theo bị co thắt mạnh, nhất là khi thời tiết thay đổi (nóng quá hoặc lạnh đột ngột), lao động nặng hoặc khi gắng sức (bưng bê vật nặng, lên cầu thang). Ho kéo dài nhiều ngày, thường xảy ra vào nửa đêm về sáng và nhất là khi bệnh nặng lên. Ho liên tục hoặc thỉnh thoảng nên người bệnh thường nghĩ mình bị viêm họng chứ không phải hen suyễn. Chính vì vậy, rất khó trong công tác phát hiện và quản lý bệnh tại cộng đồng.
Bên cạnh đó, bệnh gặp ở mọi lứa tuổi và đều có thể gây nguy hiểm, nhưng với NCT thì càng thận trọng hơn vì tuổi cao, sức yếu. Do đó, bệnh hay bị bỏ sót vì ở NCT đôi khi còn mắc một số bệnh khác cũng gây khó thở như: bệnh tim, giãn phế quản, khí phế thũng, COPD. Hen suyễn ở NCT trong những trường hợp cấp tính là một bệnh cấp cứu và có thể để lại nhiều biến chứng nặng nề, do không được chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời cũng như sự kém nhạy cảm của người bệnh trong việc nhận biết sớm triệu chứng… Theo nghiên cứu, tỷ lệ NCT bị hen phế quản khoảng 4,5 - 9%, nhóm tuổi trên 65 chiếm khoảng 10% tổng số các trường hợp bị hen trên toàn thế giới. Tỷ lệ tử vong do các bệnh về hen ở nhóm tuổi trên 65 cao gấp 14 lần, tỷ lệ hen phế quản mắc mới ở những người trên 65 tuổi khoảng 0,1% mỗi năm.
Bà Nguyễn Thị Chuyền, ấp 8 xã Khánh Hòa, huyện U Minh chia sẻ: Tôi mắc bệnh hen đã hơn 8 năm, sau điều trị tôi đã hết bệnh. Thời gian gần đây bệnh tái phát trở lại gây mệt, khó thở, ăn không được… đã ảnh hưởng đến sức khỏe của tôi rất nhiều. Nhà đơn chiếc, hoàn cảnh kinh tế khó khăn nên tôi không thể nhập viện điều trị.
Khi có nghi ngờ mắc bệnh đường hô hấp, nhất là những người có cơ địa dị ứng, cần phải đi khám bệnh ngay và điều trị dứt điểm, tuân thủ chỉ định của bác sĩ. Những người đã mắc bệnh hen ngoài điều trị bệnh khi lên cơn hen, việc điều trị dự phòng là hết sức quan trọng nhằm ngăn ngừa bệnh tái phát hoặc nặng thêm. Người bệnh hen suyễn nên đi khám bệnh định kỳ hoặc được bác sĩ theo dõi sát sao. Khi NCT lên cơn hen cấp cần khẩn trương đến cơ sở y tế gần nhất để cấp cứu kịp thời, tránh để xảy ra sự cố không mong muốn.
Để tránh mắc bệnh hen hoặc cơn hen không tái phát, người bệnh cần được ở trong nhà thoáng mát, không có khói, bụi, không hút thuốc lá, tránh ăn các loại thức ăn có nguy cơ cao gây hen suyễn hoặc làm cho bệnh nặng thêm như tôm, cua, ốc... Không nên nuôi chó, mèo trong nhà khi có người mắc bệnh hen suyễn. Tập thể dục đều đặn hàng ngày, đặc biệt là vươn vai và tập hít thở thật sâu cũng là một biện pháp phòng bệnh hen và cải thiện cuộc sống, bác sĩ Ghi khuyến cáo thêm.