Trong những năm qua, chương trình chăm sóc và điều trị HIV/AIDS tại tỉnh Cà Mau đã có nhiều tiến bộ quan trọng. Theo báo cáo của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Cà Mau (tháng 11/2025) đã ghi nhận 26 bệnh nhân mới điều trị HIV/AIDS, nâng tổng số người đang được điều trị ARV tại 13 phòng khám ngoại trú (OPC) trên địa bàn tỉnh lên 3.798 người, trong đó 3.491 người là người lớn, 95 là trẻ em, và 212 người đến từ các tỉnh khác. Những con số trên không chỉ phản ánh nỗ lực điều trị mà còn là lời nhắc nhở về sự tồn tại của mối nguy lây nhiễm HIV trong cộng đồng, đặc biệt ở nhóm phụ nữ mang thai.

HIV không còn là bản án tử hình, nhưng nếu người mẹ mang thai nhiễm HIV mà không biết để điều trị, virus có thể lây sang con trong thời kỳ mang thai, khi sinh hoặc khi cho trẻ bú. Điều đó đồng nghĩa, chỉ một sự chủ quan có thể để lại nỗi đau kéo dài cả cuộc đời.

Điều đáng mừng là lây truyền HIV từ mẹ sang con hoàn toàn có thể phòng tránh được, nếu phụ nữ mang thai được xét nghiệm sớm và điều trị dự phòng bằng thuốc ARV theo đúng hướng dẫn của ngành y tế. Nắm được thời điểm vàng này chính là cơ hội để trẻ sinh ra hoàn toàn khỏe mạnh, không nhiễm HIV từ mẹ.

Vì sao cần xét nghiệm HIV sớm cho phụ nữ mang thai?

Nhiều người cho rằng mình “không có nguy cơ”, “không cần xét nghiệm”. Nhưng HIV không có dấu hiệu đặc trưng, và nguy cơ đôi khi đến từ những điều chúng ta không kiểm soát được: người chồng nhiễm HIV không biết, quan hệ tình dục không an toàn, hoặc nhiễm HIV từ các nguyên nhân bất ngờ khác. Sự im lặng của HIV khiến nhiều phụ nữ mang thai vô tình đặt con mình vào mối nguy hiểm.

Xét nghiệm HIV trong thai kỳ giúp:

1.     Phát hiện sớm tình trạng nhiễm HIV.

2.     Điều trị ARV kịp thời cho mẹ để giảm tải lượng virus.

3.     Dự phòng lây truyền sang trẻ bằng thuốc và phác đồ chuyên biệt.

4.     Hỗ trợ lựa chọn cách sinh và cách nuôi con phù hợp (không cho bú nếu cần thiết).

Theo các chuyên gia, nếu phụ nữ mang thai nhiễm HIV được xét nghiệm sớm và điều trị ARV đầy đủ, nguy cơ lây sang con giảm từ 30-40% xuống dưới 2%. Đây là thành quả y học đáng tự hào, và mỗi gia đình có thể chủ động nắm lấy.

Hiện nay tại Cà Mau, các cơ sở y tế tuyến tỉnh, huyện và xã đều triển khai tư vấn và xét nghiệm HIV tự nguyện cho phụ nữ mang thai, đặc biệt là trong khám thai định kỳ. Việc xét nghiệm hoàn toàn bảo mật, an toàn, tư vấn đầy đủ trước và sau xét nghiệm, giúp người mẹ yên tâm, không mặc cảm và hiểu rõ quyền được chăm sóc sức khỏe của mình và con.

Đã có nhiều trẻ em trên địa bàn tỉnh được sinh ra khỏe mạnh nhờ chương trình dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con. Những đứa trẻ ấy lớn lên như bao trẻ bình thường khác: khỏe mạnh, vui vẻ, đến trường, có ước mơ, tương lai rộng mở. Thành quả ấy bắt đầu từ một quyết định đơn giản: xét nghiệm HIV khi mang thai.

Nhưng để chương trình trở nên hiệu quả hơn, cần không chỉ là nỗ lực của ngành y tế. Cần sự hiểu đúng và tránh kỳ thị từ cộng đồng. Cần người chồng đồng hành cùng vợ trong khám thai, xét nghiệm, tư vấn. Cần gia đình và xã hội thấu hiểu rằng phụ nữ xét nghiệm HIV là hành động yêu thương và có trách nhiệm với con cái, chứ không phải dấu hiệu “nghi ngờ” hay “đánh giá”.

Trong Tháng hành động quốc gia phòng, chống HIV/AIDS năm 2025 và hưởng ứng 35 năm Việt Nam ứng phó với HIV/AIDS, hãy để thông điệp này lan tỏa đến từng gia đình:

“Hãy xét nghiệm HIV khi mang thai. Vì tương lai một đứa trẻ khỏe mạnh - là trách nhiệm và tình yêu của người mẹ.”

Để thế hệ tương lai lớn lên khỏe mạnh, để không còn những em bé sinh ra mang HIV đáng lẽ có thể phòng tránh, mọi người hãy đồng hành cùng ngành y tế trong hành trình đầy tình thương này.