Theo Tổ chức Y tế Thế giới, đái tháo đường được xem là “kẻ giết người thầm lặng” bởi các triệu chứng ban đầu thường khó nhận biết, khiến người bệnh dễ chủ quan. Khi bệnh tiến triển nặng có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như mù lòa, suy thận, nhiễm trùng bàn chân, tắc mạch dẫn đến cụt chi, nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não... Không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe, bệnh còn làm giảm chất lượng cuộc sống, giảm tuổi thọ và gia tăng chi phí điều trị.

Tại khu vực Cà Mau, theo thống kê của Trung tâm Y tế Khu vực Cà Mau năm 2024, có 1.918 người mắc bệnh đái tháo đường, chủ yếu trong độ tuổi từ 40 đến 69. Đáng lo ngại là tỷ lệ mắc bệnh đang có xu hướng trẻ hóa, phản ánh thói quen sinh hoạt thiếu lành mạnh và chế độ dinh dưỡng chưa hợp lý trong cộng đồng.

Các yếu tố làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh gồm di truyền, lão hóa, thừa cân, béo phì, đặc biệt là béo bụng; ít vận động, chế độ ăn nhiều đường, chất béo bão hòa; hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia, căng thẳng kéo dài và mất ngủ thường xuyên. Ngoài ra, người có người thân trong gia đình mắc đái tháo đường hoặc phụ nữ từng bị đái tháo đường thai kỳ cũng thuộc nhóm có nguy cơ cao.

Đái tháo đường có ba thể thường gặp. Type 1 là dạng bệnh do hệ miễn dịch tấn công và phá hủy tế bào beta ở tuyến tụy, khiến cơ thể thiếu hụt insulin trầm trọng, người bệnh phải tiêm insulin suốt đời. Type 2 là dạng phổ biến nhất, chiếm đa số ca bệnh, xảy ra khi cơ thể kháng insulin và tuyến tụy tiết ra không đủ insulin, thường liên quan đến chế độ ăn uống, sinh hoạt. Ngoài ra, đái tháo đường thai kỳ là tình trạng tăng đường huyết trong thời gian mang thai, tuy thường hết sau sinh nhưng có thể làm tăng nguy cơ mắc type 2 về sau.

Người mắc đái tháo đường thường có biểu hiện khát nước nhiều, tiểu nhiều, ăn nhiều nhưng vẫn sụt cân, cơ thể mệt mỏi, da khô, ngứa, dễ nhiễm trùng da, vết thương lâu lành, thị lực giảm. Một số trường hợp còn gặp khô miệng, chóng mặt, mất ngủ, rụng tóc, rối loạn kinh nguyệt ở phụ nữ hoặc cảm giác tê, kiến bò ở tay chân. Nếu không được phát hiện và điều trị sớm, bệnh có thể gây tổn thương nghiêm trọng đến tim, thận, mắt, thần kinh và các cơ quan khác.

Để phòng ngừa bệnh đái tháo đường, mỗi người cần chủ động xây dựng lối sống lành mạnh. Trước hết, cần duy trì cân nặng hợp lý, ăn uống khoa học, hạn chế chất béo bão hòa, đường và tinh bột đơn giản. Bổ sung nhiều rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt như yến mạch, gạo lứt, bánh mì đen để tăng cường chất xơ, giúp ổn định đường huyết và giảm cholesterol. Đồng thời, nên hạn chế rượu bia, bỏ thuốc lá – yếu tố làm tăng nguy cơ tắc mạch và các bệnh tim mạch nguy hiểm.

Tăng cường vận động thể lực là biện pháp quan trọng giúp kiểm soát đường huyết, duy trì cân nặng và nâng cao sức khỏe. Mỗi ngày nên dành ít nhất 30 phút cho các hoạt động phù hợp như đi bộ, đạp xe, bơi lội hoặc tập thể dục nhẹ. Song song đó, cần duy trì kiểm tra đường huyết định kỳ để phát hiện sớm bệnh, đặc biệt ở những người có nguy cơ cao như người trên 40 tuổi, thừa cân, béo phì, có tiền sử rối loạn đường huyết, mắc bệnh tim mạch hoặc phụ nữ từng bị đái tháo đường thai kỳ.

Bệnh đái tháo đường hoàn toàn có thể kiểm soát nếu được phát hiện sớm, điều trị đúng và tuân thủ chế độ sinh hoạt, dinh dưỡng hợp lý. Việc chủ động tầm soát và phòng ngừa không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe bản thân mà còn góp phần giảm gánh nặng bệnh tật cho gia đình và xã hội