Những năm gần đây, bên cạnh các sản phẩm thuốc lá điếu, xì gà, thuốc lá sợi (thuốc lào) đang được quản lý theo quy định của Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, trên thị trường đã và đang xuất hiện các sản phẩm mới, phổ biến nhất là thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Hiện nay, Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá không quy định về sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, vì vậy các sản phẩm này chưa được phép nhập khẩu, kinh doanh và lưu hành hợp pháp tại Việt Nam.
Tại Việt Nam, mặc dù chưa được luật pháp cho phép sử dụng ở nước ta, nhưng các loại thuốc lá thế hệ mới đã và đang xuất hiện trên thị trường.Trong vài năm trở lại đây, thị trường chợ đen xuất hiện ngày càng nhiều các loại sản phẩm thuốc lá thế hệ mới nhập lậu, chủ yếu là thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng (hay còn gọi là thuốc lá nung nóng, thuốc lá không khói). Bên cạnh đó là các sản phẩm cung cấp nicotin thay thế thuốc lá như miếng dán nicotin, bình xịt nicotin, ống hít nicotin, thuốc lá ngậm…Việc tìm mua các sản phẩm thuốc lá mới không hề khó, người mua dễ dàng đặt hàng chỉ bằng một cuộc gọi hoặc thông qua các ứng dụng Zalo, Facebook...
Vấn đề đáng quan tâm hiện nay là xu hướng sử dụng các loại thuốc lá mới trong giới trẻ ngày càng gia tăng. Thuốc lá thế hệ mới đang xâm nhập vào các trường học, ảnh hưởng xấu tới hành vi, lối sống, sức khỏe của học sinh, sinh viên. Đồng thời gây ra các hậu quả trước mắt và lâu dài về sức khỏe, kinh tế, xã hội.
BSCKI Hồ Thanh Đảm, Trưởng Khoa Truyền thông – GDSK, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Cà Mau cho biết: Hiện nay, các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng không còn xa lạ với giới trẻ. Tuy nhiên, không ít các bạn trẻ nghĩ rằng, việc sử dụng các sản phẩm thuốc lá này vô hại, không ảnh hưởng đến sức khỏe mà nó còn thể hiện được đẳng cấp của người hút. Điều này hoàn toàn sai lầm, bởi nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe của thuốc lá thế hệ mới không thua kém gì với các loại thuốc lá điếu truyền thống.
Các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới đều chứa chất nicotin gây nghiện cho người sử dụng, vừa gây hại cho bộ não đang phát triển của những giới trẻ, giảm kiểm soát sự chú ý, học tập, tâm trạng và xung động.
Sử dụng nicotin ở tuổi vị thành niên có nguy cơ làm tăng khả năng nghiện thêm các loại thuốc lá có nicotin khác trong tương lai. Gây ra các bệnh ở phổi, vì trong thuốc lá thế hệ mới có các chất hương liệu, phụ gia khác, chất này dễ gây viêm phế quản, viêm phổi, hen phế quản và đặc biệt gia tăng bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, ung thư phổi về lâu dài.
Bên cạnh đó, nicotin có trong thuốc lá thế hệ mới làm giảm lưu lượng máu, làm tăng nguy cơ đau tim, tăng huyết áp, đặc biệt là bệnh mạch vành.
Riêng đối với trẻ em và phụ nữ mang thai, nicotin trong thuốc lá thế hệ mới gây hại cho sự phát triển não bộ ở trẻ em, vì não bộ của trẻ đang trong giai đoạn phát triển. Nicotin cũng ảnh hưởng xấu tới sức khỏe của bà mẹ và thai nhi trong thai kì, gây ra sinh non và thai chết lưu.
Các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới gây cháy nổ khi sạc pin thuốc lá điện tử, đã có nhiều vụ nổ xảy ra dẫn đến gây thương tích nghiêm trọng cho con người.
Mặt khác, thuốc lá thế hệ mới hiện có xu hướng nhắm tới đối tượng là giới trẻ thông qua hình ảnh, phong cách tạo gu thẩm mỹ, xu hướng của giới trẻ. Bán hàng qua mạng là hình thức mà giới trẻ thường sử dụng, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, môi trường, lối sống, hành vi của giới trẻ.
Chính vì thế, những năm qua được sự hỗ trợ kinh phí từ Quỹ Phòng, chống tác hại thuốc lá, chúng tôi đã triển khai nhiều hoạt động thiết thực, tăng cường các hoạt động truyền thông phòng, chống tác hại thuốc lá bằng mọi hình thức: Tuyên truyền trên báo, đài tỉnh và địa phương, treo băng rôn, tổ chức mittinh cấp tỉnh, hội thi. Đặc biệt, trong năm 2022, chúng tôi đã tổ chức 38 lớp tập huấn và truyền thông về phòng chống tác hại của thuốc lá. Đối tượng người tiếp cận đa dạng từ các cơ quan hành chính, nhân viên y tế, bệnh nhân và người nhà bệnh nhân, giáo viên, học sinh, cộng tác viên... Nội dung tập trung nhiều tác hại của thuốc lá, các loại hình của thuốc lá mới, tác hại của thuốc lá mới và cai nghiện thuốc lá... Riêng các buổi truyền thông tại trường học, chúng tôi chú trọng tuyên truyền đến các em về cách nhận dạng và tác hại thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng... giúp cho các em có cái nhìn đúng đắn hơn về các loại thuốc lá mới này, BSCKI Hồ Thanh Đảm thông tin.
Bác sĩ La Thanh Quyền, Trung tâm Y tế huyện Thới Bình chia sẻ: Năm 2022, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật phối hợp với Trung tâm Y tế huyện Thới Bình tổ chức 15 tập huấn và truyền thông, trong đó có 5 buổi truyền thông tại trường học. Tại các buổi truyền thông trong trường học các em học sinh rất phấn khởi, giao lưu và trao đổi tìm hiểu nhiều về các kiến thức phòng, chống tác hại của thuốc lá, đặc biệt là các loại thuốc lá mới. Báo cáo viên cũng đã dành nhiều thời gian để chia sẻ thông tin và hướng dẫn các em cách từ chối khi được mời thử hút thuốc lá... Hầu hết, các em biết về thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, nhưng không biết hết các tác hại của thuốc lá mới đến sức khỏe. Qua buổi truyền thông, đã nâng cao nhận thức, giúp các em hiểu nhiều hơn về các loại hình thuốc lá mới cũng như tác hại của nó. Từ đó, các em sẽ là tuyên truyền viên tích cực đến bạn bè, gia đình và xã hội.
Thời gian tới, ngành Y tế Cà Mau tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động truyền thông về phòng, chống tác hại thuốc lá, đặc biệt là các loại hình thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Truyền thông trên tất cả các phương tiện thông tin, đa dạng về hình thức và nội dung phù hợp với từng đối tượng tiếp nhận. Hướng đến các hoạt động của giới trẻ cùng chung tay phòng, chống tác hại của thuốc lá tại các trường học trên địa bàn toàn tỉnh.