Hằng năm, vào thời điểm giao mùa hoặc những tháng thời tiết ẩm lạnh, bệnh cúm mùa lại gia tăng và bùng phát tại nhiều địa phương. Đây là một bệnh truyền nhiễm phổ biến, lây qua đường hô hấp và có thể gây biến chứng nguy hiểm ở trẻ nhỏ, người cao tuổi, phụ nữ mang thai hay người mắc bệnh mạn tính. Chủ động phòng, chống cúm mùa là biện pháp quan trọng, vừa bảo vệ sức khỏe cá nhân, vừa góp phần giảm gánh nặng cho ngành y tế và xã hội.
Cúm mùa – bệnh thường gặp nhưng không thể chủ quan
Cúm mùa do vi rút cúm A, B gây ra, có khả năng lây lan nhanh qua các giọt bắn khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc gần. Các triệu chứng thường thấy gồm sốt, ho, sổ mũi, đau họng, nhức đầu, mệt mỏi, đau cơ… Trong nhiều trường hợp, bệnh diễn biến nhẹ và có thể hồi phục sau 5–7 ngày. Tuy nhiên, ở nhóm nguy cơ cao, cúm có thể gây biến chứng viêm phổi, suy hô hấp, thậm chí tử vong.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm trên thế giới có hàng trăm triệu ca mắc cúm, trong đó hàng triệu người phải nhập viện và hàng trăm nghìn người tử vong. Tại Việt Nam, cúm mùa xuất hiện quanh năm nhưng thường tăng mạnh vào giai đoạn từ tháng 9 đến tháng 4 năm sau. Gần đây, nhiều ca bệnh cúm A/H1N1, A/H3N2 và cúm B được ghi nhận rải rác tại các tỉnh, thành phố, đặt ra yêu cầu cấp thiết trong công tác phòng ngừa.
Không ít người dân vẫn có tâm lý chủ quan, xem cúm chỉ là bệnh cảm thông thường. Thực tế, cúm mùa có khả năng gây dịch lớn nếu không kiểm soát tốt. Khi người bệnh không được nghỉ ngơi, vẫn đi học, đi làm, đi chợ hoặc tham gia nơi đông người, nguy cơ lây lan trong cộng đồng sẽ rất cao.
Bên cạnh đó, thói quen tự ý mua thuốc, sử dụng kháng sinh không theo chỉ định bác sĩ có thể gây tác dụng phụ, làm bệnh nặng thêm và dẫn đến tình trạng kháng thuốc. Đặc biệt, nhiều trường hợp không kịp thời phát hiện biến chứng như viêm phổi, viêm phế quản… khiến việc điều trị trở nên khó khăn.
Các biện pháp phòng, chống cúm mùa
Để hạn chế cúm mùa, ngành y tế khuyến cáo mỗi người dân cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp:
Tiêm vắc xin phòng cúm: Đây là biện pháp hiệu quả và an toàn nhất, giúp giảm nguy cơ mắc bệnh cũng như hạn chế biến chứng nặng. Vắc xin phòng cúm cần tiêm nhắc lại hằng năm do vi rút cúm liên tục biến đổi. Nhóm đối tượng ưu tiên gồm: trẻ em từ 6 tháng đến 5 tuổi, người trên 65 tuổi, phụ nữ mang thai, nhân viên y tế và người có bệnh mạn tính như tim mạch, tiểu đường, hen suyễn.
Thực hành vệ sinh cá nhân: Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn; che miệng, mũi khi ho hoặc hắt hơi bằng khăn giấy hoặc khuỷu tay áo; hạn chế đưa tay lên mắt, mũi, miệng. Đây là những thói quen đơn giản nhưng hiệu quả trong việc ngăn ngừa lây lan vi rút cúm.
Giữ gìn môi trường sống sạch sẽ: Mở cửa thông thoáng nhà ở, nơi làm việc, vệ sinh các bề mặt thường xuyên tiếp xúc như tay nắm cửa, bàn ghế, điện thoại. Tránh tụ tập nơi đông người khi đang có dấu hiệu mắc cúm.
Chăm sóc dinh dưỡng và luyện tập: Ăn uống đủ chất, bổ sung rau xanh, trái cây giàu vitamin C, duy trì luyện tập thể dục thể thao giúp nâng cao sức đề kháng, giảm nguy cơ nhiễm bệnh.
Theo dõi sức khỏe và điều trị đúng cách: Khi có triệu chứng cúm, cần nghỉ ngơi, uống đủ nước, ăn uống lành mạnh và dùng thuốc theo hướng dẫn bác sĩ. Nếu sốt cao liên tục, khó thở, đau ngực hoặc bệnh không thuyên giảm sau 3–5 ngày, cần đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám.
Công tác phòng, chống cúm mùa không chỉ là trách nhiệm của ngành y tế mà cần sự chung tay của toàn xã hội. Mỗi gia đình, mỗi cá nhân hãy là một “lá chắn” để ngăn chặn sự lây lan. Nhà trường cần tăng cường tuyên truyền cho học sinh, khuyến khích nghỉ học khi có dấu hiệu bệnh. Cơ quan, doanh nghiệp cần quan tâm bảo vệ sức khỏe nhân viên, nhất là trong môi trường đông người.
Phòng, chống cúm mùa không phải là việc quá phức tạp, nhưng đòi hỏi sự kiên trì và ý thức của từng người dân. Một hành động nhỏ như rửa tay sạch, đeo khẩu trang khi bị ho, hay đưa trẻ đi tiêm vắc xin đúng lịch có thể góp phần bảo vệ cả cộng đồng.