22/09/2025
Phòng, chống bệnh dại tại Trung tâm Y tế khu vực Cà Mau
Bệnh dại là bệnh viêm não tủy cấp tính do vi rút, lây truyền từ động vật sang người, chủ yếu qua vết cắn của chó, mèo mắc bệnh. Đây là căn bệnh nguy hiểm, khi đã phát bệnh thì tỷ lệ tử vong gần như 100%. Tuy nhiên, bệnh hoàn toàn có thể phòng ngừa bằng tiêm vắc xin và huyết thanh kháng dại.
Tại Việt Nam, bệnh dại vẫn lưu hành ở nhiều địa phương, đặc biệt là khu vực miền núi, thường gia tăng vào mùa nắng nóng từ tháng 5 đến tháng 8. Riêng tại địa bàn Tp Cà Mau cũ, từ năm 2017 đến nay đã ghi nhận 2 ca bệnh dại trên người (năm 2017 tại phường 9, năm 2020 tại phường 8), cùng nhiều ổ dịch dại trên đàn chó (3 ổ dịch năm 2023, 2 ổ dịch năm 2024). Đáng mừng là 8 tháng đầu năm 2025 chưa ghi nhận ổ dịch nào trên người và động vật.
Theo chuyên môn, thời gian ủ bệnh ở người thường từ 1–3 tháng, có trường hợp ngắn dưới 9 ngày hoặc kéo dài vài năm. Ở chó, thời gian lây truyền bắt đầu 3–7 ngày trước khi xuất hiện triệu chứng. Chó mắc bệnh thường có hai thể: thể điên cuồng và thể dại câm; mèo ít mắc hơn nhưng triệu chứng tương tự.
Các biện pháp phòng, chống bệnh dại
- Truyền thông cộng đồng:
- Tuyên truyền tới từng hộ gia đình về mức độ nguy hiểm và các biện pháp phòng bệnh trước – sau phơi nhiễm.
- Vận động hộ nuôi chó, mèo thực hiện cam kết “5 không”: không nuôi chó mèo chưa tiêm phòng; không nuôi chó mèo chưa khai báo; không thả rông; không để cắn người; không gây ô nhiễm môi trường.
- Khuyến cáo người có nguy cơ cao (nhân viên thú y, người giết mổ chó, người đi vào vùng lưu hành bệnh) tiêm phòng trước phơi nhiễm.
- Dự phòng trước và sau phơi nhiễm:
- Trước phơi nhiễm: Tiêm vắc xin cho người nguy cơ cao.
- Sau phơi nhiễm: Xử trí càng sớm càng tốt bằng rửa sạch vết thương, tiêm vắc xin, kết hợp huyết thanh kháng dại nếu có chỉ định.
- Xử lý vết thương:
- Rửa kỹ vết cắn/cào liên tục 15 phút bằng nước và xà phòng hoặc nước sạch, sau đó sát khuẩn bằng cồn hoặc iốt.
- Không khâu kín ngay vết thương, hạn chế làm tổn thương thêm.
- Tùy trường hợp có thể dùng kháng sinh, tiêm phòng uốn ván.
Các bác sĩ khuyến cáo, tiêm vắc xin và huyết thanh kháng dại cần được thực hiện càng sớm càng tốt, trước khi bệnh nhân có triệu chứng. Huyết thanh kháng dại không được sử dụng sau 7 ngày kể từ mũi tiêm vắc xin đầu tiên.
BS Đoàn Minh Luân