Trước đây, để biết bản thân có nhiễm HIV hay không, người dân phải đến các cơ sở y tế để xét nghiệm máu. Với HIV, người dân sợ kỳ thị, sợ nhiều người biết nên việc chủ động đi xét nghiệm là rất khó khăn. Hầu hết người nhiễm HIV được phát hiện trong những lần "tình cờ" khi phải thực hiện phẫu thuật, bị tai nạn hoặc đi khám sức khỏe... Chính vì thế, HIV thường được phát hiện ở giai đoạn muộn, việc điều trị khó khăn, tốn kém và ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe tính mạng.

          Xuất phát từ nhu cầu thực tế, việc tự xét nghiệm HIV được xem là một giải pháp quan trọng, góp phần tầm soát và phát hiện bệnh sớm, nhằm giảm gánh nặng do dịch bệnh HIV gây ra trong cộng đồng. Tại Cà Mau, phương pháp tự xét nghiệm HIV bằng test dịch miệng hoặc lấy máu đầu ngón tay được triển khai từ năm 2022. Phương pháp này triển khai thí điểm trong nhóm MSM (nam quan hệ tình dục đồng giới) và phụ nữ mại dâm. Để triển khai công tác này, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tiến hành tập huấn các cộng tác viên, đồng đẳng viên, sau đó họ liên hệ khách hàng qua mạng xã hội (zalo, facebook...) và các trang thông tin trong giới MSM. Sau đó, tư vấn cá nhân qua các ứng dụng xã hội như chat, messenger... họ hẹn khách hàng tại nhà, hay ở bất cứ nơi nào theo yêu cầu của khách hàng. Tại nơi hẹn khách hàng có thể tự xét nghiệm hay nhân viên hỗ trợ. Kết quả xét nghiệm hoàn toàn được bảo mật.

          Các test xét nghiệm này được cung cấp miễn phí. Nếu kết quả có phản ứng, người dân liên hệ các cộng tác viên, đồng đẳng viên hoặc có thể liên hệ trực tiếp đến các cơ sở y tế để được hướng dẫn thực hiện xét nghiệm khẳng định có hay không nhiễm HIV. Khi nhiễm HIV sẽ được đưa vào điều trị ARV. Hiện nay, điều trị ARV hoàn toàn miễn phí.

          Thông tin từ Trung tâm Kiểm soát bệnh tật, luỹ tích từ đầu vụ dịch đến ngày 31/5/2023 đã phát hiện được 4.243 trường hợp nhiễm HIV, số chuyển sang AIDS là 2.406 trường hợp, tử vong 627 trường hợp; hiện đang điều trị cho 1.828 người nhiễm HIV (trong đó: 1799 người lớn và 29 trẻ em) còn sống khỏe mạnh.

          Tuy nhiên đây là một con số rất ít so với mục tiêu 95-95-95 (95% người nhiễm HIV biết được tình trạng nhiễm của bản thân, 95% người nhiễm HIV đã chẩn đoán được điều trị bằng thuốc ARV và 95% người điều trị ARV có tải lượng vi rút HIV dưới ngưỡng ức chế) mà chính phủ Việt nam cam kết với Chương trình Liên hiệp quốc về phòng chống HIV/AIDS (UNAIDS).

          Ông Lý Văn Thừa, Khoa Xét nghiệm- Chẩn đoán hình ảnh - Phục hồi chức năng, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật cho biết: Tại Cà Mau số lượng người tiếp cận phương pháp này trong thời gian qua vẫn còn ở mức hạn chế. Trong khi đó, số người có nguy cơ mắc tiêm ẩn còn rất cao trong cộng đồng. Để đạt được mục tiêu 95% người nhiễm HIV biết được tình trạng nhiễm HIV của bản thân thì phương pháp tự xét nghiệm sẽ góp phần phát hiện sớm các trường hợp nhiễm HIV để tư vấn điều trị kịp thời, hạn chế lay lan cho nhiều người. Chính vì thế cần được nhân rộng và triển khai với nhiều đối tượng nhằm phát hiện sớm, đưa vào quản lý và điều trị kịp thời góp phần giảm bớt những gánh nặng về sức khỏe, kinh tế...

          Thời gian tới, chúng tôi sẽ mở rộng các hoạt động truyền thông với nhiều hình thức. Trong đó, đẩy mạnh các hoạt động truyền thông trên mạng xã hội, nhằm quảng bá các hoạt động tự xét nghiệm đến người dân. Thông qua mạng xã hội, số người tiếp cận thông tin về việc cấp test xét nghiệm sẽ tiếp cận nhiều hơn, sớm đạt được mục tiêu 95% người nhiễm HIV biết được tình trạng nhiễm HIV của bản thân thông qua phương pháp tự xét nghiệm, ông Lý Văn Thừa thông tin.