Hơn ba thập kỷ kể từ khi Việt Nam ghi nhận ca nhiễm HIV đầu tiên, HIV/AIDS vẫn là thách thức dai dẳng đối với sức khỏe cộng đồng, và Cà Mau cũng không nằm ngoài xu hướng ấy. Theo báo cáo của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) tỉnh Cà Mau (luỹ tích đến ngày 31/10/2025), toàn tỉnh ghi nhận 8.636 trường hợp nhiễm HIV; 4.667 người đang được điều trị ARV và 2.163 trường hợp đã tử vong từ đầu vụ dịch đến nay.
Những con số này tưởng như đã “ổn định”, nhưng thực tế vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ nếu người bệnh không được tiếp cận điều trị kịp thời hoặc bị gián đoạn thuốc. Đáng chú ý, CDC Cà Mau ghi nhận xu hướng gia tăng nhanh ở nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) trong độ tuổi 15–25, chủ yếu do quan hệ tình dục không an toàn. Điều này cho thấy HIV/AIDS vẫn đang âm thầm lan truyền trong cộng đồng và có thể bùng phát trở lại nếu công tác dự phòng và điều trị không được duy trì mạnh mẽ.
Một trong những giải pháp quan trọng nhất hiện nay là duy trì điều trị thuốc kháng vi rút HIV (ARV) liên tục suốt đời. Và để có thể điều trị bền vững, người nhiễm HIV cần thẻ bảo hiểm y tế (BHYT). Thuốc ARV không chỉ giúp người bệnh sống khỏe mạnh như bình thường mà còn làm giảm tải lượng virus xuống dưới ngưỡng phát hiện, từ đó gần như không lây truyền HIV qua đường tình dục – thông điệp khoa học được khẳng định toàn cầu qua nguyên lý “K = K” (Không phát hiện = Không lây truyền).
Hiện Cà Mau có 3.798 người nhiễm HIV đang điều trị ARV thường xuyên tại 13 phòng khám ngoại trú, trong đó có 95 trẻ em. Phần lớn trong số này là lao động tự do, người yếu thế hoặc có hoàn cảnh khó khăn. Trước đây, điều trị ARV được hỗ trợ bởi các dự án quốc tế, nhưng các nguồn viện trợ đã kết thúc hoặc thu hẹp. Điều này khiến việc điều trị phụ thuộc gần như hoàn toàn vào BHYT. Nếu không có BHYT, người bệnh rất dễ đối mặt nguy cơ gián đoạn thuốc – điều có thể khiến virus kháng thuốc, làm chi phí điều trị tăng gấp hàng chục lần và vượt xa khả năng chi trả.
Thực tế tại các phòng khám ngoại trú cho thấy, nhiều bệnh nhân từng phải bỏ điều trị khi viện trợ ngừng lại. Việc tham gia BHYT đã giúp họ tiếp tục được cấp thuốc ARV đều đặn, duy trì sức khỏe và giảm nguy cơ lây nhiễm trong cộng đồng. Với những người lao động nghèo, người sống một mình, trẻ nhiễm HIV từ mẹ hoặc người sử dụng ma túy – BHYT không chỉ là một giấy tờ y tế, mà là tấm vé để tiếp tục cuộc sống.
Song song đó, việc điều trị ARV bằng BHYT còn giúp hệ thống y tế giảm gánh nặng chi phí, đồng thời tập trung nguồn lực cho các hoạt động dự phòng như PrEP – đặc biệt quan trọng khi nhóm MSM trẻ đang có xu hướng tăng nhanh.
Hưởng ứng Tháng hành động quốc gia phòng, chống HIV/AIDS năm 2025, hướng đến mục tiêu 95–95–95, Cà Mau đang triển khai nhiều hoạt động thiết thực: duy trì hiệu quả 13 phòng khám ARV; mở rộng điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP) tại 2 cơ sở với 1.020 khách hàng đang điều trị; tăng cường quản lý hồ sơ bệnh nhân bằng phần mềm HIV Info 4.0 để tìm lại người bỏ điều trị; đồng thời mở rộng điều trị Methadone cho 211 bệnh nhân nhằm giảm nguy cơ lây nhiễm qua đường tiêm chích. Tất cả những hoạt động này đều cần một nền tảng vững chắc – đó là sự tham gia BHYT của người nhiễm HIV.
HIV không phải dấu chấm hết. Người nhiễm HIV vẫn có thể lao động, sinh con khỏe mạnh và đóng góp tích cực cho xã hội nếu được điều trị đúng cách. Và để duy trì điều trị suốt đời, không có giải pháp nào bền vững hơn BHYT.
Để hướng đến mục tiêu chấm dứt dịch AIDS tại Việt Nam vào năm 2030, mỗi người nhiễm HIV hãy chủ động tham gia BHYT, đừng chờ đến khi bệnh trở nặng. Gia đình hãy đồng hành, hỗ trợ, không kỳ thị; cộng đồng hãy mở rộng vòng tay, bởi khi người bệnh được điều trị tốt, toàn xã hội sẽ an toàn hơn.
Thẻ BHYT không chỉ là khoản thanh toán chi phí điều trị – đó là tấm vé giúp người bệnh tiếp tục sống, tiếp tục hy vọng và tiếp tục cống hiến. Hãy cùng chung tay để không ai bị bỏ lại phía sau trong cuộc chiến chống HIV/AIDS.