Trong hơn một thập kỷ qua, sự xuất hiện của PrEP (Dự phòng trước phơi nhiễm HIV) đã tạo nên một cuộc cách mạng thực sự trong y tế cộng đồng, giúp hàng triệu người trên thế giới thoát khỏi nỗi ám ảnh mang tên HIV. Tại Việt Nam nói chung và tỉnh Cà Mau nói riêng, PrEP đã trở thành "tấm khiên" vững chắc, mang lại sự an tâm cho những nhóm đối tượng có nguy cơ cao. Tuy nhiên, một thực tế đang đặt ra thách thức mới cho các nhà dịch tễ học: khi nỗi sợ HIV giảm xuống nhờ PrEP, tâm lý chủ quan trong việc sử dụng bao cao su lại có xu hướng gia tăng. Điều này vô tình mở đường cho sự bùng phát trở lại của các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs) khác do vi khuẩn gây ra như giang mai, lậu và Chlamydia. Trước bối cảnh đó, y học thế giới đã giới thiệu một giải pháp bổ trợ mang tính đột phá mang tên DoxyPEP. Sự kết hợp giữa PrEP và DoxyPEP đang được ví như "cặp bài trùng" hoàn hảo, tạo nên một vòng tròn bảo vệ kép, hướng tới mục tiêu chăm sóc sức khỏe tình dục toàn diện cho cộng đồng trong giai đoạn mới.
Để hiểu rõ sức mạnh của sự kết hợp này, trước hết chúng ta cần nhìn nhận vai trò riêng biệt của từng thành tố. Nếu PrEP là "người lính gác" chuyên biệt ngăn chặn sự xâm nhập của virus HIV, thì DoxyPEP chính là "đội phản ứng nhanh" để tiêu diệt các loại vi khuẩn gây bệnh tình dục phổ biến. Cụ thể, DoxyPEP (Doxycycline Post-Exposure Prophylaxis) là phương pháp sử dụng kháng sinh Doxycycline để dự phòng sau phơi nhiễm. Cơ chế hoạt động của phương pháp này khá tương đồng với viên thuốc tránh thai khẩn cấp: người dùng sẽ uống 200mg Doxycycline (tương đương 2 viên) trong vòng 24 đến 72 giờ sau khi có quan hệ tình dục không an toàn (không sử dụng bao cao su). Thời điểm uống càng sớm, hiệu quả tiêu diệt vi khuẩn càng cao.
Các nghiên cứu lâm sàng quy mô lớn được công bố gần đây tại Hoa Kỳ và châu Âu đã chứng minh hiệu quả ngoạn mục của DoxyPEP. Đối với nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) và phụ nữ chuyển giới, việc sử dụng DoxyPEP giúp giảm khoảng 70-80% nguy cơ mắc bệnh giang mai và Chlamydia, cùng khoảng 50% nguy cơ mắc bệnh lậu. Đây là những con số biết nói, đặc biệt trong bối cảnh các bệnh lý này thường diễn tiến âm thầm, không có triệu chứng rõ rệt nhưng lại gây ra những hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe sinh sản và thể chất lâu dài nếu không được điều trị kịp thời.
Tại sao lại gọi PrEP và DoxyPEP là "cặp bài trùng"? Bởi lẽ chúng lấp đầy những khoảng trống của nhau. Người sử dụng PrEP thường xuyên có thể an tâm tuyệt đối về HIV, nhưng họ vẫn "để ngỏ" cánh cửa cho vi khuẩn xâm nhập. Khi bổ sung DoxyPEP vào tủ thuốc cá nhân, người dùng thiết lập được lớp bảo vệ thứ hai. Ví dụ, sau một lần quan hệ tình dục ngẫu hứng không dùng bao cao su, PrEP hàng ngày đã bảo vệ họ khỏi HIV, và liều DoxyPEP uống vào sáng hôm sau sẽ tiếp tục "dọn dẹp" sạch sẽ nguy cơ lây nhiễm giang mai hay lậu cầu. Sự kết hợp này mang lại trạng thái "bình thường mới" cho đời sống tình dục: an toàn hơn, chủ động hơn và giảm thiểu tối đa sự lo âu.
Tuy nhiên, việc triển khai DoxyPEP cần được thực hiện một cách có trách nhiệm và dưới sự giám sát y tế chặt chẽ. Khác với PrEP có thể sử dụng dài hạn cho số đông, DoxyPEP là thuốc kháng sinh. Việc lạm dụng kháng sinh bừa bãi có thể dẫn đến nguy cơ kháng thuốc – một vấn đề nhức nhối của y học toàn cầu. Do đó, DoxyPEP hiện nay không được khuyến cáo đại trà cho tất cả mọi người, mà chủ yếu tập trung vào nhóm đích cụ thể: những người đã và đang sử dụng PrEP, người có tiền sử mắc các bệnh STIs nhiều lần trong năm, hoặc nhóm MSM có tần suất quan hệ tình dục cao và nhiều bạn tình. Các bác sĩ tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) Cà Mau khi tư vấn sẽ đánh giá kỹ lưỡng lịch sử sức khỏe và hành vi nguy cơ của từng cá nhân để đưa ra chỉ định phù hợp nhất, đảm bảo cân bằng giữa lợi ích phòng bệnh và an toàn sức khỏe lâu dài.
Bên cạnh đó, người dân cũng cần hiểu rằng DoxyPEP không phải là "thần dược" thay thế hoàn toàn bao cao su. Dù hiệu quả cao với giang mai, lậu và Chlamydia, nhưng DoxyPEP không có tác dụng với các bệnh do virus khác như sùi mào gà (HPV), mụn rộp sinh dục (Herpes) hay viêm gan C. Vì vậy, trong những bối cảnh có thể, việc kết hợp sử dụng bao cao su vẫn là biện pháp văn minh và tối ưu nhất.
Sự ra đời của DoxyPEP và việc kết hợp nó song hành cùng PrEP đánh dấu một bước tiến quan trọng trong tư duy y tế dự phòng hiện đại: chuyển từ phòng chống một bệnh đơn lẻ sang bảo vệ sức khỏe tình dục toàn diện. Đây là tin vui cho cộng đồng, đặc biệt là các nhóm nguy cơ cao, giúp họ có thêm công cụ để làm chủ cuộc sống và hạnh phúc của mình.
Tại Cà Mau, ngành y tế đang tích cực cập nhật các hướng dẫn chuyên môn mới nhất để đưa dịch vụ này đến gần hơn với người dân. Chúng tôi khuyến khích các khách hàng đang sử dụng PrEP hoặc những ai quan tâm đến sức khỏe tình dục hãy đến ngay phòng khám OPC hoặc CDC Cà Mau để được tư vấn về "bộ đôi" quyền lực này. Hãy trang bị cho mình kiến thức và những phương pháp dự phòng tốt nhất, để tình dục luôn là sự thăng hoa của cảm xúc chứ không phải là khởi nguồn của âu lo và bệnh tật.