Tại Việt Nam, trong suốt 12 năm qua chưa ghi nhận ca bệnh tả nào trong cộng đồng, nhờ hệ thống giám sát chặt chẽ và sự nỗ lực của ngành y tế trong công tác phòng, chống dịch. Tuy nhiên, thành quả này không đồng nghĩa với việc chúng ta có thể chủ quan. Với tình hình giao lưu quốc tế ngày càng rộng mở, nhập khẩu thực phẩm đa dạng, du lịch phát triển mạnh, nguy cơ vi khuẩn tả xâm nhập vào nước ta luôn thường trực. Một sơ suất nhỏ trong quản lý vệ sinh môi trường, nguồn nước hay an toàn thực phẩm đều có thể tạo điều kiện cho dịch bệnh quay trở lại.

Bệnh tả do vi khuẩn Vibrio cholerae gây ra, lây truyền chủ yếu qua đường ăn uống. Người bệnh thường nhiễm vi khuẩn khi dùng nước không sạch, ăn hải sản sống hoặc nấu chưa chín, rau sống không được rửa kỹ hoặc thực phẩm chế biến trong điều kiện mất vệ sinh. Điểm nguy hiểm là khoảng 3/4 số người nhiễm tả không có triệu chứng rõ rệt, nhưng vẫn thải vi khuẩn ra ngoài môi trường trong vòng 7 đến 14 ngày, tạo nguồn lây âm thầm trong cộng đồng. Những trường hợp biểu hiện bệnh thường khởi phát nhanh, với triệu chứng tiêu chảy dữ dội, phân lỏng như “nước vo gạo”, nôn mửa, mất nước cấp. Nếu không được cấp cứu kịp thời, bệnh nhân có thể tử vong chỉ trong vài giờ do sốc, suy đa tạng.

Để giữ vững “vùng an toàn” trước bệnh tả, Việt Nam đã và đang triển khai nhiều giải pháp đồng bộ. Bộ Y tế thường xuyên cập nhật tình hình dịch tả trên thế giới, phát cảnh báo nguy cơ xâm nhập, đồng thời chỉ đạo các địa phương giám sát chặt chẽ nhập cảnh, lấy mẫu xét nghiệm khi có dấu hiệu nghi ngờ, và chuẩn bị sẵn thuốc, vật tư y tế, hóa chất khử khuẩn. Các cơ sở y tế tuyến tỉnh và huyện được yêu cầu rà soát quy trình tiếp nhận, cách ly và điều trị ca bệnh nghi tả, đảm bảo sẵn sàng ứng phó nếu dịch xảy ra. Cùng với đó, công tác truyền thông được đẩy mạnh, giúp người dân hiểu đúng về bệnh, biết cách phòng tránh và kịp thời đến cơ sở y tế khi có triệu chứng.

Tuy nhiên, nỗ lực của ngành y tế sẽ khó đạt hiệu quả nếu thiếu sự chung tay từ cộng đồng. Mỗi người dân chính là “lá chắn” đầu tiên chống lại bệnh tả bằng việc thực hành các biện pháp vệ sinh an toàn trong sinh hoạt hằng ngày. Trước hết, nguyên tắc “ăn chín, uống sôi” phải được duy trì triệt để. Nước uống cần được đun sôi kỹ, để nguội và bảo quản sạch sẽ. Rau quả phải rửa sạch nhiều lần dưới vòi nước, ngâm dung dịch khử trùng khi cần, và chỉ ăn thực phẩm được nấu chín. Người dân tuyệt đối không ăn hải sản sống, không sử dụng nước lã hoặc thực phẩm không rõ nguồn gốc. Đồng thời, thói quen rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh và sau khi tiếp xúc môi trường bẩn là biện pháp đơn giản nhưng vô cùng hiệu quả để phòng bệnh.

Bên cạnh đó, việc giữ gìn vệ sinh môi trường sống, xử lý chất thải đúng cách, che đậy nguồn nước, không để ruồi nhặng phát sinh là những biện pháp thiết thực giúp ngăn chặn vi khuẩn lây lan. Mỗi gia đình cần chủ động bảo vệ nguồn nước sinh hoạt của mình, định kỳ vệ sinh bể chứa, khử trùng nước theo hướng dẫn. Tại cộng đồng, chính quyền địa phương cần tăng cường giám sát an toàn thực phẩm, quản lý chặt chẽ các hàng quán ăn uống, đặc biệt là khu vực buôn bán hải sản, quán ăn vỉa hè.

Một yếu tố quan trọng khác là sự cảnh giác và theo dõi sức khỏe cá nhân. Người dân, đặc biệt là những người vừa đi từ vùng có dịch trở về, cần quan sát các dấu hiệu bất thường về tiêu hóa. Khi có triệu chứng tiêu chảy nhiều, mất nước nhanh, phải đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được điều trị kịp thời, tuyệt đối không tự ý điều trị tại nhà. Cùng với đó, người bệnh cần trung thực khai báo lịch trình di chuyển để bác sĩ dễ dàng xác định nguy cơ và khoanh vùng dịch tễ.

Trong bối cảnh dịch tả đang diễn biến phức tạp trên thế giới, Việt Nam đã và đang làm tốt công tác phòng ngừa. Tuy nhiên, để duy trì kết quả không có ca bệnh trong hơn một thập kỷ qua, chúng ta không được phép lơ là. Bài học từ các quốc gia có dịch tả bùng phát cho thấy chỉ cần một sơ suất nhỏ trong vệ sinh nguồn nước hoặc an toàn thực phẩm, dịch có thể bùng phát mạnh, gây ra hậu quả nặng nề.

“Phòng bệnh hơn chữa bệnh” – thông điệp quen thuộc nhưng luôn đúng trong mọi hoàn cảnh. Đối với bệnh tả, sự phòng ngừa càng có ý nghĩa sống còn, bởi một khi đã mắc, bệnh tiến triển rất nhanh và có thể đe dọa tính mạng. Vì vậy, mỗi người dân hãy bắt đầu từ những hành động đơn giản: uống nước đun sôi, ăn chín, rửa tay thường xuyên, giữ gìn môi trường sống sạch sẽ. Khi cả cộng đồng cùng nâng cao ý thức, chúng ta sẽ tạo nên bức tường vững chắc, ngăn chặn bệnh tả quay trở lại, bảo vệ sức khỏe của chính mình, gia đình và toàn xã hội.