Hút thuốc lá từ lâu đã được biết đến như một trong những nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tật và tử vong sớm. Tuy nhiên, tác hại của thuốc lá không chỉ dừng lại ở người trực tiếp sử dụng mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến những người xung quanh, đặc biệt là trẻ em – nhóm đối tượng có hệ hô hấp và miễn dịch chưa hoàn thiện, dễ bị tổn thương trước các chất độc hại trong khói thuốc.
Khói thuốc lá thụ động là mối đe dọa âm thầm nhưng vô cùng nguy hiểm đối với sức khỏe của trẻ. (Ảnh minh họa)
Tại Việt Nam, tỷ lệ hút thuốc lá ở nam giới vẫn duy trì ở mức cao, đồng thời tỷ lệ hút thuốc lá ở nữ giới có xu hướng gia tăng. Thói quen hút thuốc trong nhà vẫn còn phổ biến ở nhiều gia đình, khiến phụ nữ và trẻ em trở thành nạn nhân của hút thuốc thụ động một cách thụ động và không thể tự bảo vệ.
Khói thuốc lá chứa khoảng 7.000 chất hóa học, trong đó hàng trăm chất độc và ít nhất 70 chất được chứng minh gây ung thư. Khi trẻ hít phải khói thuốc, dù gián tiếp, độc tố vẫn xâm nhập vào cơ thể qua đường hô hấp một cách nhanh chóng. Do phổi và các cơ quan bảo vệ còn non nớt, trẻ dễ chịu ảnh hưởng nặng nề hơn so với người trưởng thành. Trẻ sống trong môi trường có khói thuốc thường có chức năng phổi giảm, dễ mắc bệnh hô hấp và chậm phát triển thể lực.
Một trong những hậu quả nghiêm trọng nhất của việc tiếp xúc với khói thuốc ở trẻ sơ sinh là nguy cơ mắc hội chứng đột tử ở trẻ nhỏ (SIDS) - hiện tượng trẻ tử vong đột ngột trong khi ngủ mà không rõ nguyên nhân. Các nghiên cứu cho thấy trẻ có mẹ hút thuốc trong khi mang thai hoặc thường xuyên hít khói thuốc sau sinh có nguy cơ tử vong do SIDS cao hơn từ 1,4 đến 8,5 lần so với trẻ không tiếp xúc. Đây là con số đáng báo động, cảnh báo mức độ nguy hiểm của khói thuốc thụ động đối với sự sống của trẻ sơ sinh.
Không chỉ gây nguy cơ tử vong, khói thuốc còn tác động trực tiếp đến cân nặng của trẻ ngay từ khi chào đời. Thống kê cho thấy trẻ có mẹ tiếp xúc khói thuốc trong thai kỳ thường nhẹ hơn khoảng 200g so với trẻ bình thường. Cân nặng thấp khi sinh là yếu tố liên quan mật thiết đến nhiều vấn đề sức khỏe như chậm phát triển thể chất, suy dinh dưỡng, giảm sức đề kháng và tăng nguy cơ mắc bệnh trong những năm đầu đời.
Hệ hô hấp của trẻ nhỏ đặc biệt nhạy cảm, nên việc hít phải khói thuốc thường xuyên dễ gây viêm họng, viêm phế quản, viêm phổi và các bệnh lý đường hô hấp cấp tính khác. Trẻ sống trong gia đình có người hút thuốc thường xuyên bị ho kéo dài, khò khè, thở rít và nhiều đờm hơn những trẻ sống trong môi trường không có khói thuốc. Nguy cơ mắc bệnh hô hấp mạn tính cũng tăng cao, ảnh hưởng lâu dài đến sự phát triển của phổi và thể chất của trẻ.
Hút thuốc lá gây ra nhiều căn bệnh nguy hiểm cho trẻ nhỏ. (Ảnh minh họa)
Bên cạnh đó, một tác hại ít được chú ý nhưng rất phổ biến là viêm tai giữa. Đây là một trong những bệnh lý thường gặp ở trẻ nhỏ và có thể dẫn đến giảm thính lực nếu không điều trị kịp thời. Các nghiên cứu cho thấy trẻ tiếp xúc với khói thuốc có nguy cơ bị viêm tai giữa tái phát cao hơn 1,3 lần và mắc bệnh chảy mủ tai mạn tính cao hơn 1,4 lần so với trẻ không tiếp xúc.
Đối với trẻ mắc hen suyễn, khói thuốc là “chất kích hoạt” cực kỳ nguy hiểm. Khói thuốc không chỉ làm tăng số cơn hen mà còn khiến triệu chứng nặng hơn, trẻ khó thở, ho nhiều, ảnh hưởng nghiêm trọng đến học tập và sinh hoạt hằng ngày. Một số nghiên cứu ghi nhận trẻ sống trong môi trường có khói thuốc giảm khoảng 4,3% đến 4,8% các chỉ số chức năng phổi so với trẻ khác, cho thấy tác động tiêu cực rõ rệt và lâu dài.
Khói thuốc lá thụ động là mối đe dọa âm thầm nhưng vô cùng nguy hiểm đối với sức khỏe của trẻ. Điều đáng nói là trẻ em không có khả năng tự bảo vệ trước môi trường độc hại này, trong khi quyền được sống trong một không gian trong lành là quyền cơ bản của mọi trẻ nhỏ.
Vì vậy, trách nhiệm bảo vệ trẻ em trước tác hại của khói thuốc thuộc về cha mẹ, người thân và cả cộng đồng. Chỉ bằng những hành động đơn giản như không hút thuốc trong nhà, trong xe hơi, nơi công cộng, khu vui chơi trẻ em… chúng ta đã góp phần tạo nên môi trường an toàn cho trẻ phát triển toàn diện. Bỏ thuốc lá không chỉ là quyết định mang lại lợi ích cho sức khỏe người hút mà còn là hành động thiết thực bảo vệ tương lai của trẻ em.