Hiện nay, nhờ các phương tiện truyền thông và hoạt động tuyên truyền rộng rãi, đa phần người dân đều hiểu rõ tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe bản thân và những người xung quanh. Không ít người đã từng có ý định từ bỏ thuốc lá, song việc thực hiện lại vô cùng khó khăn vì thói quen hút thuốc đã ăn sâu và nicotine gây nghiện mạnh.
Nhiều thông tin tuyên truyền về tác hại thuốc lá và khuyến khích bỏ thuốc lá được tăng cường thực hiện tại cộng đồng dân cư
Thuốc lá khiến người hút phụ thuộc cả về thể chất lẫn tinh thần. Theo nghiên cứu, có tới 70% người hút thuốc từng nghĩ đến việc cai, dù họ không thừa nhận điều đó. Tuy nhiên, từ ý định đến hành động lại là một khoảng cách lớn bởi nhiều rào cản: lo sợ thất bại, lo không vượt qua được cơn thèm thuốc, lo chịu đựng các triệu chứng cai, sợ bứt rứt – buồn bã – tăng cân, hoặc cảm thấy thiếu tự tin khi thay đổi thói quen trước bạn bè.
Chính vì thế, tư vấn và hỗ trợ điều trị cai nghiện thuốc lá đóng vai trò rất quan trọng. Sự hỗ trợ chuyên môn giúp người hút thuốc hiểu rõ khó khăn họ sẽ gặp phải, đồng thời củng cố niềm tin vào khả năng cai thành công.
Bác sĩ Hồ Thanh Đảm, Trưởng Khoa Truyền thông – Giáo dục sức khỏe, cho biết: “Người nghiện thuốc lá thực chất là nghiện nicotine. Với những người hút lâu năm, sự phụ thuộc này kéo dài khiến việc cai thuốc trở nên khó khăn hơn nhiều”.
Để bắt đầu, người muốn cai thuốc phải có quyết tâm mạnh mẽ và liên tục củng cố ý chí đó. Họ cần nắm rõ những triệu chứng có thể xuất hiện khi cai như: rối loạn giấc ngủ, trầm cảm nhẹ, bứt rứt, dễ kích động, lo âu, mệt mỏi, khó tập trung, nhịp tim giảm hoặc tăng cân. Đây đều là phản ứng bình thường của cơ thể khi thiếu nicotine. Tuy nhiên, lợi ích lâu dài lại vô cùng lớn: Sau 1 năm, nguy cơ mắc bệnh tim mạch giảm 50%; sau 2–3 tháng, chức năng hô hấp cải thiện khoảng 30%; sau 5–15 năm, nguy cơ đột quỵ gần tương đương người không hút thuốc. Quan trọng hơn là tinh thần thoải mái, sức khỏe cải thiện, giúp người cai thuốc cảm thấy yêu đời và năng động hơn.
Hiện nay trên thị trường có nhiều biện pháp hỗ trợ cai thuốc như: Kẹo nicotine, viên ngậm, miếng dán, ống hít, xịt mũi… Những sản phẩm này giúp giảm cơn thèm thuốc và giảm bớt triệu chứng cai. Tuy nhiên, thực tế cho thấy đa số người hút thuốc ít sử dụng các biện pháp này do giá thành cao hơn thuốc lá và cảm giác hiệu quả không rõ rệt nếu bản thân thiếu quyết tâm. Nhiều trường hợp dễ dàng tái nghiện khi gặp áp lực hoặc khi thấy người khác hút thuốc.
Để cai thuốc thành công, người nghiện cần xây dựng chiến lược phù hợp: Tránh môi trường dễ kích thích cơn thèm thuốc, ngậm kẹo hoặc uống nước khi buồn miệng, tập thể dục, tìm việc làm bận rộn để quên cảm giác thèm. Điều quan trọng là giữ tinh thần thoải mái, hạn chế căng thẳng, và tuyệt đối tránh thử “một điếu cho đỡ thèm” vì điều này rất dễ dẫn đến tái nghiện.
Hoạt động tập huấn cung cấp kiến thức cho nhân viên y tế khóm ấp về tư vấn cai nghiện thuốc lá tại cộng đồng
Bác sĩ Hồ Thanh Đảm nhấn mạnh: “Người hút thuốc bỏ càng sớm thì khả năng tái nghiện càng thấp”. Thuốc lá gây nghiện mạnh, nhưng với ý chí, sự hỗ trợ đúng cách và môi trường lành mạnh, việc cai thuốc hoàn toàn có thể đạt được.
Tóm lại, cai thuốc lá là hành trình đầy thử thách nhưng mang lại lợi ích to lớn cho sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Chỉ cần quyết tâm, kiên trì và có phương án hỗ trợ phù hợp, mỗi người đều có thể chiến thắng được thói quen gây hại này.