Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới, hiện có hơn 540 triệu người trưởng thành trên toàn cầu đang sống chung với bệnh đái tháo đường, tương đương cứ 10 người trưởng thành thì có 1 người mắc bệnh. Dự báo con số này có thể tăng lên 643 triệu người vào năm 2030 và 783 triệu người vào năm 2045 nếu không có biện pháp can thiệp mạnh mẽ. Đáng lo ngại hơn, khoảng một nửa số người mắc bệnh chưa được chẩn đoán, dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như suy thận, mù lòa, bệnh tim mạch, đột quỵ hoặc cắt cụt chi.

Tại Việt Nam, theo Điều tra quốc gia yếu tố nguy cơ bệnh không lây nhiễm (STEPS) năm 2021 do Bộ Y tế và WHO phối hợp thực hiện, tỷ lệ mắc đái tháo đường ở người trưởng thành (18–69 tuổi) là khoảng 7,3%, tăng gần gấp đôi so với năm 2010. Ngoài ra, khoảng 63% người bị đái tháo đường chưa được phát hiện và 30% bệnh nhân được chẩn đoán chưa kiểm soát được đường huyết. Những con số này cho thấy gánh nặng bệnh đang tăng nhanh, đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt của toàn xã hội.

Không chỉ xuất hiện ở người cao tuổi, đái tháo đường ngày càng có xu hướng trẻ hóa. WHO cảnh báo xu hướng này liên quan trực tiếp đến lối sống ít vận động, chế độ ăn nhiều đường, chất béo, ít rau xanh và tình trạng thừa cân, béo phì ngày càng phổ biến. Phụ nữ mang thai có thể mắc đái tháo đường thai kỳ, ảnh hưởng đến cả mẹ và bé; trẻ em cũng không nằm ngoài nguy cơ do thói quen ăn uống thiếu khoa học và ít vận động.

Tại Việt Nam, Bộ Y tế là cơ quan chủ trì công tác phòng, chống bệnh đái tháo đường, triển khai thông qua Cục Y tế Dự phòng, Cục Quản lý Khám, chữa bệnh và các Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) tỉnh, thành phố. Thực hiện Chiến lược quốc gia phòng, chống bệnh không lây nhiễm giai đoạn 2015–2025, ngành y tế đã tăng cường truyền thông, tổ chức khám sàng lọc và quản lý người bệnh tại cộng đồng.

Theo thống kê năm 2024, hiện có hơn 3,8 triệu người Việt Nam được chẩn đoán mắc đái tháo đường và hàng triệu người khác trong tình trạng tiền đái tháo đường. Mỗi năm, bệnh này gây ra hàng chục nghìn ca tử vong và tiêu tốn hàng nghìn tỷ đồng chi phí điều trị, chủ yếu do phát hiện muộn và biến chứng nặng.

Ngành y tế đang triển khai các mô hình quản lý bệnh không lây nhiễm tại trạm y tế xã, giúp người dân dễ dàng tiếp cận khám sàng lọc và theo dõi định kỳ. Các chương trình truyền thông cũng được đẩy mạnh với thông điệp “Ăn uống lành mạnh – Vận động thường xuyên – Khám sức khỏe định kỳ – Kiểm soát cân nặng” nhằm giảm yếu tố nguy cơ.

Các chuyên gia y tế khuyến cáo, bệnh đái tháo đường hoàn toàn có thể phòng tránh được nếu mỗi người chủ động thay đổi lối sống theo hướng lành mạnh. Cụ thể, cần xây dựng chế độ ăn uống cân đối, hạn chế thực phẩm chứa nhiều đường và tinh bột tinh chế, đồng thời tăng cường rau xanh, trái cây tươi, cá và các loại ngũ cốc nguyên hạt trong bữa ăn hằng ngày. Bên cạnh đó, nên duy trì vận động thể lực ít nhất 30 phút mỗi ngày và 5 ngày mỗi tuần để giúp cơ thể tiêu hao năng lượng, ổn định đường huyết và kiểm soát cân nặng. Việc tránh thừa cân, béo phì đóng vai trò quan trọng trong ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh. Người dân cũng cần từ bỏ thói quen hút thuốc lá, hạn chế rượu bia, ngủ đủ giấc và giữ tinh thần thoải mái để giảm căng thẳng. Đặc biệt, việc khám sức khỏe định kỳ là hết sức cần thiết, nhất là đối với những người có nguy cơ cao như người thừa cân, ít vận động hoặc có tiền sử gia đình mắc bệnh đái tháo đường. Đây là những biện pháp đơn giản nhưng mang lại hiệu quả thiết thực trong việc bảo vệ sức khỏe và phòng ngừa căn bệnh đang ngày càng phổ biến này.

Đái tháo đường là bệnh mạn tính nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Mỗi người dân hãy bắt đầu từ những hành động nhỏ – thay đổi chế độ ăn, tăng vận động, kiểm tra sức khỏe định kỳ – để bảo vệ bản thân, gia đình và cộng đồng.